De Revolutie wordt modern, maar houd "ze" nog even op zak

Tropische temperaturen onder het afdakje, bij een Cubaanse lekke-bandenplakpost.
De beelden zijn van nog maar enkele maanden geleden, kort voordat El Lider Maximo Fidel na een halve eeuw alleenheerschappij op Cuba om gezondheidsredenen de handdoek in de ring gooide.

Intussen mag men van zijn revolutionaire opvolger, de 'hervormende' broer Raúl Castro, al meer verdienen dan de buurman - maar nooit meer dan de Fidel-norm natuurlijk - en mogen de bewoners van het Caribische eiland ook een mobieltje of zowaar een computer aanschaffen. In de praktijk betekent dat nog niet veel: de nieuwerwetse westerse speeltjes zijn alleen in bezit te krijgen met buitenlandse valuta, via speciale winkels. Wie niet tot de voormalig vooruitstrevende hofhouding of de partij-élite van de Castro's behoort kan daarom praktisch moeilijk aan de felbegeerde kapitalistische spullen komen.

Hoe dan ook, op den duur betekent het nieuwe Raúl-regiem wellicht een beperkte opening in een Cubaans staatssysteem dat na de begindagen, met veel enthousiaste internationale jongemannen in legeruniform met sigaren en baarden, al lang tenonder was gegaan aan verstarring en partijkliekgedoe.
Op enkele verdwaasde intellectuelen na - meestal van buiten Cuba, onder wie Harry Mulisch - geloofde dan ook niemand meer in de 'bevrijdende' propraganda van Fidels eenpartijstaat. Op het door het westen in een isolement gebrachte eiland deden verloedering, liefdeloosheid en verwaarlozing van alles dat maar materieel leek door een mentaliteit van desinteresse de rest - gevolgen allemaal van een te lang onwankelbaar geloof in De Nieuwe Mens die men in Europa na 1989 bij de Val van de Muur in oude afgegrendelde staten van v/h het Oostblok al eerder voorbij had zien komen.

Economisch gaat het roer op Cuba, ook uit puur lijfsbehoud voor de machthebbers, nu dus om: noodgedwongen. Sociaal lijkt een ommezwaai echter nog ver weg, zo ver reikt de modernisering van de afgebladderde heilsstaat op het paradijselijke eiland voorlopig niet. Het 'moderne', meer op consumptie gerichte Cuba houdt namelijk nog steeds honderden politieke tegenstanders gevangen. En ook bosjes schrijvers en 'kameraden' met een onafhankelijke of de partijtop onwelgevallige mening dan wel geschriften zitten nog altijd vast in Cubaanse kerkers.

Cuba zal ooit de 21ste eeuw binnengaan, zelfs zijn - door een Amerikaanse boycot getroffen - museumwagenpark dat wegens gebrek aan onderdelen is blijven steken in de jaren '50 van de vorige eeuw.
De vrolijke, muzikale Cubanen zijn in geval van autoreparaties in ieder geval zeer creatief. Voor een lekke band op het bescheiden weggennet van het eiland kan ook de ongelukkige toerist, zie de foto's, een beroep doen op speciale reparatiestalletjes.

De herstelmethode doet enigszins denken aan het ouderwetse kiezen vullen van de tandarts: gat uitboren, en weer volstoppen, maar dan met rubber. Klaar, rijden maar! De Cubaanse garagisten wurmen de condooms met plezier in uw kapotte huurautoband!

Ook als u zelf geen of geen zware rubbergebruiker bent, houd "ze" ondanks verhalen over modernisering op reis door Cuba voor de zekerheid toch nog maar even bij de hand. De monteursposten langs de socialistische wegen hebben in werkplaatsjes meestal wel nog aardig wat condooms voor pechgevallen op voorraad. Maar alleen Fidels broer, en zelfs die vermoedelijk niet, weet hoe lang deze situatie nog voortduurt.

Stel Harry Mulisch keert terug op het mooie Caribisch eiland - en de gevierde schrijver neemt geen letter terug van zijn vooruitgangsgeloof in Fidel c.s., verklaarde hij afgelopen week nog in Het Parool toen een oud boek met nog een persoonlijke opdracht van hem aan Castro plotseling opdook - en stel zijn Hollandse boeken worden alsnog een bestseller op Cuba...

Dan heeft u met die kapotte band toch een klein probleem, als Harry's geestelijke werken door de resterende eilandbevolking van overheidswege plots betaald moeten worden met gummiwaren.

Neem geen risico, houd het condoomverbruik op Cuba dus laag, en vooralsnog: houd ze op zak!


"Opgedragen in bewondering aan commandant Fidel Castro, die met zijn Cubaanse volk een sprong voorwaarts heeft gemaakt, niet van honderd maar van duizend jaar!"

- Ode aan Fidel, met de hand geschreven opdracht van Harry Mulisch ("herrie mulles", volgens z'n collega G. Reve) in een exemplaar van Het woord bij de daad, dat dezer dagen opdook tijdens een taxatie bij de afdeling Bijzondere Collecties van de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek. De huidige eigenaar had het opmerkelijk werkje onlangs tijdens vakantie op de kop getikt in een ramsjwinkeltje in Havana, voor drie pesos.
Onbekend is volgens de koper "of het boek Castro ooit heeft bereikt of dat het onderweg aan het postverkeer is onttrokken.''
Mulisch bezocht Cuba in 1967 en 1968 en had verschillende ontmoetingen met Fidel Castro. Zijn steun aan het Cubaanse revolutionaire regime maakte de schrijver destijds omstreden. [foto: ANP]